Ocypel. Perła Kociewia

Zobacz fotorelację >>

Taki tytuł nosi moja najnowsza książka, której promocja miała miejsce właśnie w Ocyplu 1 lipca. Zaprezentowałem ją podczas „Święta ryby” organizowanego na terenie Ośrodka Wypoczynkowego „Jubilat”. Święto było świetną okazją do promocji. Swoje stoiska oferujące oczywiście ryby pod różną postacią miały Koła Gospodyń Wiejskich okolicznych wsi. Było stoisko Nadleśnictwa Lubichowo i Stowarzyszenia Przyjaciół Ocypla. Były m.in. pokazy zapaśników z klubu sportowego w Lubichowie, tańce w wykonaniu pań z KGW, występ „Tczewskiej formacji szantowej” i zespołu rokowego. W takiej odświętnej, pełnej zabawy atmosferze zaprezentowałem swoją książkę „Ocypel. Perła Kociewia”.

Już w 1961 r. Czesław Skonka pisząc w notatce prasowej o przygotowaniach Kociewia do sezonu letniego określił Ocypel, Zduny i Borzechowo jako turystyczne perły Kociewia. Po raz drugi jako perłę, tym razem krajobrazową nazwano Ocypel w „Przewodniku Turystycznym Kociewie” wydanym w 1977 r. Jego autorzy o Ocyplu napisali: letniskowa wieś położona w Borach Tucholskich, uważana z perłę krajobrazową, nad kompleksem jezior. Ponownie tego określenia użył autor artykułu zamieszczonego w „Głosie Wybrzeża” podpisany A.P. pisząc: Kilka dni temu odwiedziliśmy Ocypel uchodzący za perełkę w grupie najbardziej uczęszczanych miejscowości Kociewia. Walory krajobrazowe są już powszechnie znane. W 2005 r. Ocypel głosami czytelników „Gazety Kociewskiej” i „Gazety Tczewskiej” został wybrany Letnią stolica Kociewia 2005 r., Po raz kolejny tytuł najpiękniejszej wsi powiatu Starogardzkiego Ocypel zdobył w 2010 r.. W tym samym roku w konkursie „Piękna Wieś 2010” organizowanym dla wsi całego województwa pomorskiego Ocypel otrzymał wyróżnienie. Kolejny tytuł Letniej Stolicy Kociewia Ocypel otrzymał w 2011 r., w plebiscycie organizowanym przez Wydawnictwo Pomorskie w Tczewie i Lokalną Organizację Turystyczną Kociewie.

Wieś jest rzeczywiście piękna, o czym przekonałem się goszcząc w niej wielokrotnie podczas letniego wypoczynku. A ponieważ Ocypel położony jest pośród jezior i lasów to przyjeżdżam tu z rodziną często także jesienią, a bywa że i zimą. Każda pora roku jest tu piękna. Korzystając z pobytów w Ocyplu często wyjeżdżaliśmy także w bliższe i dalszych okolice pełne ciekawych miejsc, traktując Ocypel jako dobrą bazą wypadową. Oczywiście spacery po Ocyplu i jego okolicy były codziennością i nigdy nie mogliśmy się napatrzeć na piękne zabytkowe chaty liczące często ok. 150 lat. Każda z nich ma swoją historię, ale tylko kilku z nich udało się poznać. I tylko żal, że niektóre z nich zmieniają niedopoznania swój wygląd. Zafascynowany starymi chatami próbowałem zgłębić historię, nie tylko poszczególnych chat, ale także historię Ocypla. Niestety okazało się, że niewiele jest literatury na ten temat. Jest niewielka informacja autorstwa byłego mieszkańca Ocypla - Józefa Milewskiego w książce Dzieje wsi powiatu starogardzkiego, cz. II, wydanej w 1968 r.. Więcej o historii Ocypla Józef Milewski opublikował w niewielkiej książeczce Lubichowo – Ocypel – Osieczna i okolice, Przewodnik, Kociewie Zeszyt 15, wydanej w 1985 r. Ponieważ historia wsi mnie zaintrygowała, postanowiłem zająć się tematem i odnaleźć jak najwięcej informacji o Ocyplu. Poszukiwania i rozmowy z najstarszymi mieszkańcami Ocypla, od których dowiedziałem się wielu interesujących rzeczy, przyniosły także niespodziewany efekt. Natrafiłem na niepublikowany maszynopis zatytułowany Ocypel i okolice, datowany na 1990 r., choć data ta nie jest do końca pewna, bo jest poprawiana. Jego autorem jest nie kto inny jak Józef Milewski. Wynika z tego, że przygotowywał się on do wydania kolejnej pracy, tym razem poświęconej tylko Ocyplowi i jego najbliższym okolicom. Niestety niespodziewana śmierć przerwała jego pracę. Co ciekawe spuścizna Józefa Milewskiego, która została złożona po jego śmierci przez rodzinę w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Starogardzie nie zawiera tego maszynopisu. Nie sposób tu także nie wspomnieć o pracy Eugeniusza Cherka opisującej 90 lat działalności OSP w Ocyplu.

Po kilku latach, wyrywkowych jedynie, poszukiwań przerywanych wydawaniem kolejnych książek, stwierdziłem że historia Ocypla - wsi, której udokumentowane początki sięgają 1664 roku, warta jest zgłębienia i opracowania. Sięgnąłem więc do wszelkich publikowanych dotąd źródeł jakimi są m.in. lustracje królewszczyzn, schematyzmy diecezjalne, materiały archiwalne, w tym ponad dwustuletnie mapy, księgi parafii Zblewo i Lubichowo, zachowane kroniki szkolne czy publikacje, w których Ocypel jest jedynie przedstawiony fragmentarycznie. Nieocenionym źródłem były archiwalne egzemplarze prasy, sięgającej końca XIX wieku. To właśnie w prasie codziennej odnajdowałem bardzo interesujące informacje pokazujące życie codzienne mieszkańców Ocypla, także to dotyczące wydarzeń tragicznych, jak np. zabójstwo z miłości, czy zuchwałe kradzieże. Były także informacje dotyczące polityki sięgającej poza granice wsi, jak aresztowanie działaczy partii opozycyjnych do ówczesnego rządu, ale także działalności organizacji istniejących w Ocyplu. Tych jak się okazało, było zadziwiająco dużo.

W ten sposób powstała monografia Ocypel. Perła Kociewia. Mam nadzieję, że przybliży ona historię wsi, nie tylko jej mieszkańcom, ale także wszystkim odwiedzającym tę piękną wieś i jej okolice. Przedstawia ona podstawowe informacje o historii wsi od pierwszych przekazów historycznych po dzień dzisiejszy. 

Pomimo przeprowadzenia szerokiej kwerendy,    wiele spraw wymaga dalszych poszukiwań i wyjaśnień. Uzupełnienia wymaga m.in. historia organizacji działających przed II wojną światową. Trudno tu ustalić czy i gdzie zachowały się dokumenty opisujące te organizacje. Niestety wielu dawnych mieszkańców wsi, którzy mogliby opowiedzieć o życiu we wsi przed 1945 r. i w pierwszych latach tuż po zakończeniu II wojny światowej wyprowadziło się, a ci najstarsi już zmarli. Pozostało niewiele osób, które pamiętają jeszcze ostatnie lata II Rzeczypospolitej. Także i nie wszystkie najnowsze wydarzenia w życiu wsi zostały dokładnie opisane. Mam jednak nadzieję, że książka ta przybliży zainteresowanym przeszłość wsi i stanie się przyczynkiem do dalszych poszukiwań informacji o niej.